Inleiding
Het nieuwe kabinet heeft in haar program opgenomen dat er in Nederland sprake is van een asielcrisis; Atlas droeg de hele wereld en wij doen hetzelfde en dreigen er aan te bezwijken. Er wordt aangegeven dat deze last volgt uit de Europese regelgeving, maar juridisch doen we meer dan Europa van ons vraagt. Dit extra heet de nationale kop. In deze notitie wordt een beeld geschetst van een aantal aspecten van het nationale beleid en de gevolgen ervan.
De nationale kop
Het Europees recht maakt het vaak mogelijk voor een lidstaat om in de landelijke regelgeving verder te gaan (royaler te zijn) dan wat het Europees recht voorschrijft. Om grip te hebben (dan wel: te houden) op de asielinstroom is het wenselijk een overzicht te hebben van de aspecten inzake asielmigratie waarop Nederland in zijn nationale wetgeving 'royaler' is dan de Europese regelgeving.
Een aantal basis-overwegingen
Op zich zijn de veilige-landers uit de Oekraïne een mooi voorbeeld van het verschil in beleving tussen ‘links’ en ‘rechts’ met betrekking tot de vluchtelingenopvang. Het voorbeeld heeft een aantal elementen, die je ook heel goed terugziet in de algemene discussie rondom dat wat in de formatie nu is bestempeld als ‘asielcrisis’. Hier spelen de volgende elementen:
· Van ‘links’ tot ‘rechts’ (m.u.v. Forum en PVV) is er geen discussie over de noodzaak om Oekraïense vluchtelingen (ruimhartig!) op te vangen. Dit refereert aan de morele plicht om mensen op te vangen, die voor geweld van huis en haard moeten vluchten. Hierbij gaat het ook om dermate grote aantallen dat alleen opvang in de regio niet voldoende is;
o Dit geldt echter niet voor de zgn. derdelanders. Dit zijn mensen, die terecht zijn gevlucht uit de Oekraïne, maar vervolgens – uit het oogpunt van veiligheid – probleemloos terug kunnen keren naar hun echte huis. Het issue is hier alleen: ze zijn uit economische overwegingen naar de Oekraïne getrokken en uit economische overwegingen zullen ze ook in Nederland willen blijven. Dan gaat het om de vraag of je ze dit gunt. ‘Links’ Nederland vindt dit geen probleem, terwijl ‘rechts’ Nederland dit wel een probleem vindt.
· Van ‘links’ tot ‘rechts’ (m.u.v. Forum en PVV) is er geen discussie over de noodzaak om vluchtelingen uit andere landen dan de Oekraïne op te vangen. Dat mag in principe net zo ruimhartig als we nu voor de Oekraïners doen. Het grote issue dat dan ontstaat is de vraag in hoeverre er sprake is van de noodzaak voor de vluchtelingen om te vluchten;
o Wat hier speelt is het aspect ‘zielig’. Dan gaat het niet zozeer om de veiligheidssituatie waaruit mensen ontvlucht zijn, maar om de veiligheidssituatie van de vlucht zelf. ‘Links’ Nederland kijkt naar de vlucht; ‘Rechts’ Nederland kijkt naar de reden om te vluchten;
o Dan ontstaat de vraag waarom mensen zijn gevlucht. In veel gevallen zijn dit economische redenen. Uiterst begrijpelijke overwegingen (zeker voor ‘rechts’ Nederland!), maar geen reden om mensen hier op te vangen. Dat de vluchtelingen vervolgens alle mogelijke smoezen gebruiken om toch de indruk te geven dat ze ‘echt’ hebben moeten vluchten compliceert alleen de uitvoering. Het is dan een kwestie of je veel gewicht geeft aan het leugenachtige karakter van verklaringen. ‘Links’ Nederland doet dit niet en ‘rechts’ Nederland doet dit wel.
o Vervolgens zie je dat er sprake is van misbruik van de vluchtelingenstatus. De ‘rechtse’ kranten publiceren een onophoudelijke stroom berichten van vluchtelingen, die terugkeren naar hun vaderland (als vakantie, voor familiebezoek, met een verklaring dat je de kritiek op de overheid inslikt etc. etc.) en de ‘linkse’ kranten doen dit niet.
§ Binnen dit misbruik is er ook een verschil van inzicht rondom de criminaliteit door – een deel van – de (meestal: kansloze) asielzoekers en hetgeen je hiertegen moet doen. De berichten dat rechters ook bewust lagere straffen geven om een legitieme uitzetting te voorkomen maken het ook niet beter in de ogen van ‘rechts’ Nederland;
o Dan is er de vraag hoe je de vluchtelingen helpt. Momenteel is er sprake van volledige verstopping van de voorzieningenketen (huisvesting, opleiding, zorg etc.) waar in ieder geval mijn ‘rechtse’ omgeving zich druk om maakt;
§ Hier geldt ook weer de verdieping dat de voorrangsregelingen aan vluchtelingen in Nederland – in combinatie met het algemene verstoringen in de voorzieningenketens – leiden tot de bijzondere situatie van discriminatie van onze eigen burgers ten gunste van economische vluchtelingen. Ook heeft ‘links’ Nederland een andere weging dan ‘rechts’ Nederland;
o Tenslotte is er de vraag van de integratie. Economische vluchtelingen hebben wel behoefte om hun economie achter zich te laten, maar niet hun land. Dit leidt er toe dat ze de nadelen van hun achtergrond importeren en ook opleggen aan hun medevluchters. Dit leidt tot de bijzondere situatie dat de mensen, die voor ‘rechts’ Nederland acceptabel zich onveilig voelen door degene, die door ‘links’ Nederland worden geaccepteerd. Deze notitie richt zich echter op het onderwerp ‘migratie’. Het onderwerp ‘integratie’ wordt elders nader uitgewerkt.
Kijken we naar de praktijk dan zijn er veel statistieken rondom migratie. Sommige statistieke tellen verschillende vormen van migratie elkaar op; sommige statistieken laten verschillende aspecten van deze totalen en dan zijn er ook verschillende dwarsdoorsnedes van deze totalen. Het is daarom lastig om objectieve cijfers te ontsluiten – ook al gebruik je officiële documenten, zoals in dit document gebeurt.
Wat zijn de cijfers rondom migratie (door de tijd heen)?
CBS over het aantal migranten: Hoeveel immigranten komen naar Nederland? | CBS
Uit dit document komt de beide onderstaande tabellen met totale migratie-cijfers over een periode van 20 jaar. Zoals blijkt is de verhouding tussen immigratie en emigratie redelijk in evenwicht. Daarna is er een redelijke stijging en na een dip door corona is er een sterke stijging. Het is uit deze cijfers niet op te maken of dit betrekking heeft op asielmigratie of arbeidsmigratie.
In 2022 immigreerden 403 108 personen naar Nederland. Dat waren er 150 580 meer dan in 2021. Daarnaast emigreerden 179 310 personen uit Nederland, 33 980 meer dan een jaar eerder. In totaal migreerden er in 2022 meer personen naar Nederland dan dat er vertrokken. Het migratiesaldo (de immigratie minus de emigratie) bedroeg 223 798 personen. Van 2003 tot en met 2007 was het migratiesaldo negatief: er waren minder immigranten dan emigranten.
De Nederlandse bevolking groeide in 2023 met 136 393 personen (inclusief correcties). Door internationale migratie groeide de bevolking met 141 895 personen, maar door natuurlijke aanwas (geboorte minus sterfte) nam de bevolking af met 5 502 personen. Tot 2014 werd de bevolkingsgroei voornamelijk veroorzaakt door natuurlijke aanwas.
De daling in 2023 is niet helder, want in een bijlage (Hoeveel asielzoekers komen naar Nederland? | CBS) komt onderstaande tabel, die specifiek betrekking heeft op asielmigratie:
Omdat in dit overzicht de losse maanden worden getoond staan hieronder de totalen per jaar:
|
1e asielaanverzoek |
Nareizigers |
||
|
2018 |
17.750 |
5.070 |
mrt t/m dec |
|
2019 |
22.845 |
4.170 |
|
|
2020 |
13.730 |
3.860 |
|
|
2021 |
24.740 |
10.117 |
|
|
2022 |
35.540 |
10.535 |
|
|
2023 |
38.370 |
10.130 |
|
|
2024 |
8.965 |
3.090 |
jan t/m mrt |
Betrokkenheid van vluchtelingen met een verblijfsvergunning in de maatschappij
Bron: https://www.ser.nl/nl/thema/werkwijzer-vluchtelingen/feiten-en-cijfers/arbeidsmarkt
Hieronder 2 grafieken waaruit blijkt dat het percentage werkenden – gebaseerd op de vergunde verblijfsvergunning in 2014 – blijft steken op ongeveer 50% na 5 jaar. Ongeveer eenzelfde percentage heeft een uitkering.
Goedkeuringspercentage asielaanvragen in diverse landen
Ruben Brekelmans heeft in april 2023 een onderzoek laten uitvoeren tussen verschillende Europese landen over het goedkeuringspercentage van asielaanvragen in Nederland en diverse andere Europese landen.
Uit dit onderzoek blijkt dat Nederland tot 2020 het inwilligingspercentage redelijk vergelijkbaar is met omringende landen om daarna flink te stijgen.
Deze Nederlandse percentages worden ook uitgesplitst naar de diverse nationaliteiten:
Wat hebben rechters aan standpunten ingenomen?
Daarnaast zijn een aantal rechterlijke uitspraken verzameld, die een beeld geven hoe Nederlandse rechters besluiten in verschillende situaties m.b.t. asielbeleid.
Nederland mag van de Raad van State geen vluchtelingen uit Lampedusa terugsturen naar Italië vanwege de omstandigheden daar (korte samenvatting van de Raad van State met link naar volledig uitspraak): Staatssecretaris J&V mag nu geen asielzoekers terugsturen naar Italië - Raad van State
Uitspraak over het niet mogen terugsturen van asielzoekers cf. Dublinakkoord (korte samenvatting van uitspraak): ECLI:NL:RBDHA:2023:13745, Rechtbank Den Haag, NL23.20161 (rechtspraak.nl)
en
Samenvatting van een concrete uitspraak rondom een Syrische vluchteling: https://uitspraken.rechtspraak.nl/details?id=ECLI:NL:RBDHA:2024:397&showbutton=true&keyword=Bewijslast%2Basiel&idx=1
Peter Lamberts