Op vrijdag 14 maart bezochten we met een aantal enthousiaste VVD-leden, de Handhaving en toezichtlocatie (HTL) in Hoogeveen. Tijdens dit bezoek kregen wij uitleg over de maatregelen en procedures binnen de HTL alsmede een rondleiding.
Maatregelen
De Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) legt in bepaalde gevallen een vrijheidsbeperkende maatregel op volgens artikel 56 van de Vreemdelingenwet. Dit houdt in dat bewoners zich gedurende dertien weken binnen een afgebakend gebied moeten bevinden. Dit volgt / is onderdeel van de HTL-maatregel van het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA). Deze maatregel houdt in dat iemand zich 13 weken in de HTL moet bevinden.
Mensen die de HTL maatregel opgelegd hebben gekregen en deze weigeren, verliezen hun recht op opvang voor een jaar en moeten zich elke 48 uur melden bij de vreemdelingenpolitie. Binnen de HTL zijn bewoners echter niet opgesloten; ze hebben een eigen kamersleutel en volgen een verplicht dagprogramma, inclusief werkzaamheden zoals schoonmaakwerkzaamheden. Voor dit werk ontvangen zij € 2,50 per dag, te besteden in sociale winkeltjes. Mensen met psychische problemen worden niet in de HTL geplaatst, maar doorverwezen naar de crisisdienst van de GGZ.
Leefomstandigheden en gedragscorrectie
De HTL voorziet bewoners niet van leefgeld, maar alles wordt in natura verstrekt. Plaatsing in de HTL is bedoeld om de leefbaarheid en veiligheid binnen asielzoekerscentra te waarborgen en ontoelaatbaar gedrag aan te pakken.
Bezwaar
De HTL-maatregel wordt in veruit de meeste gevallen aangevochten bij de rechtbank. Indien een beroep gegrond wordt verklaard, ontvangt de bewoner schadevergoeding en de advocaat proceskostenvergoeding, wat kan oplopen tot € 1.700. Advocaten tekenen soms beroep aan zonder medeweten van de bewoner, wat als een verdienmodel wordt gezien. Vanwege de drukte bij de rechtbanken is de maatregel soms al verlopen voordat de rechter uitspraak doet.
Toezicht
Binnen de HTL zijn Buitengewoon Opsporingsambtenaren (BOA's) 24/7 aanwezig. Zij zijn uitgerust met geweldsmiddelen en handboeien. Er is geen particuliere beveiliging, daar zijn de BOA’s voor. De medewerkers van het COA zijn constant aanwezig, zij mogen enkel uit noodweer handelen waarbij dit handelen proportioneel dient te zijn. Daarbij is er in de HTL zelf geen mogelijkheid tot in- of opsluiting van mensen. Dit omdat de HTL niet aan vrijheidsontneming mag doen; dit is uitsluitend een bevoegdheid van Justitie.
Effectiviteit
De meeste bewoners die in de HTL geplaatst worden, keren niet meer terug naar de HTL en gedragen zich nadien beter, wat de effectiviteit van de maatregel onderschrijft. De HTL werkt met een fasering waarbij bewoners van een striktere regeling (rood) naar een meer vrijere status (groen) kunnen gaan, afhankelijk van hun gedrag.
Uitdagingen
Een belangrijke uitdaging is de druk op het COA door langere procedures bij de IND. Daarnaast is er discussie over de proportionaliteit van de maatregelen, hetgeen gestalte krijgt door het ontzettend uitgebreid en goed moeten kunnen onderbouwen waarom de HTL maatregel wordt opgelegd. Hiervoor zijn er plaatsingscriteria waarbij de impact van incidenten en de inspanningsverplichting van het COA (voldoende pogen om gedrag te veranderen) een grote rol spelen.
Al met al was het een ontzettend leerzaam werkbezoek.
Anés Weerden